Megalopoli City

Είναι γλυκό ανοιξιάτικο σούρουπο. Παίρνουμε τον κατηφορικό δρόμο και την αγαπημένη διαδρομή. Τα βήματα μας οδηγούν στο αρχαίο θέατρο της Μεγάλης Πόλεως. Είναι το πνευματικό μας καταφύγιο, εκεί που συζητάμε ατέλειωτες ώρες, ρεμβάζουμε και ονειρευόμαστε.
Είναι η αύρα του που μας συνεπαίρνει και ενεργοποιεί τη φαντασία μας γιατί η πραγματικότητα είναι μάλλον αποκαρδιωτική για τα εφηβικά μάτια μας. Με τα Αρκαδικά του Παυσανία στις αποσκευές μας και τα σύνεργα ζωγραφικής σπεύδουμε να προλάβουμε τα χρώματα του δειλινού.

Το θέατρο Μεγαλόπολης ήταν το μεγαλύτερο του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Αποτέλεσε σπουδαίο πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο τον 3ο αιώνα π. Χ. για την Μεγάλη Πόλη και το Αρκάδων Κοινό μαζί με το Θερσίλειο βουλευτήριο, την Αγορά, τα Ιερά, τη Φιλίππειο Στοά. Εδώ γαλουχήθηκαν άνδρες του πνεύματος όπως ο Κερκιδάς, ο Πολύβιος, ο Έκδημος, ο Μεγαλοφάνης αλλά και στρατηγικά πνεύματα: ο Φιλοποίμην, ο Λυκόρτας, ο Διοφάνης.

Μας συντροφεύει 110 χρόνια περίπου, αφού ήρθε στο φως το 1890-1891. Η σκαπάνη της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής αποκάλυψε την ορχήστρα, τις προεδρίες τα χαμηλότερα λίθινα εδώλια, τα επιβλητικά αναλήμματα των παρόδων καθώς και τα θεμέλια της σκηνοθήκης ενώ καθαρίστηκαν τα θεμέλια του Θερσίλειου και της προς το θέατρο στοάς του. Με σεβασμό θυμόμαστε τα ονόματα των αρχαιολόγων Ernest Gardner, William Loring, G. Richards, W. Woodhouse καθώς και του αρχιτέκτονα Robert Schultz. Βρίσκεται απέναντι από την αρχαία αγορά και θα υπήρχε γέφυρα πάνω από τον Ελισσώνα ποταμό που θα τη συνέδεε μ΄ αυτή.

Μας εντυπωσιάζει το μέγεθός του. Υπολογίζεται ότι μπορούσαν να καθίσουν 18-20 χιλιάδες θεατές. Αν αναλογιστούμε όμως ότι η Μεγάλη Πόλις ήταν συνοικισμός 40 περίπου πολιχνών κατανοούμε ότι σχεδιάστηκε έτσι για να φιλοξενεί τις συγκεντρώσεις των αντιπροσώπων τους, τις πολιτικές συγκεντρώσεις της αρκαδικής ομοσπονδίας και παράλληλα τις θεατρικές παραστάσεις.

Οι πολλαπλές χρήσεις του δικαιολογούν το ότι είχε ξύλινη, κινητή σκηνή. Αυτή συρόταν πάνω σε τροχούς και φυλασσόταν σε σκηνοθήκη, όπως χαρακτηρίζεται σε αρχαία επιγραφή ο ειδικά αυτός διαμορφωμένος χώρος, που ανασκάφτηκε στη θέση της δεξιάς παρόδου, με μήκος 35,36 μ. περίπου και πλάτος 8,23 μ. Εμπνευστής αυτής της πρωτοτυπίας πρέπει να ήταν ο αρχιτέκτονας Πολύκλειτος που εκτός των πρακτικών αναγκών εξυπηρετούσε και αισθητικές πρακτικές: οι θεατές απολάμβαναν την ομορφιά του καλαίσθητου Θερσίλειου στο βάθος. Όταν το Θερσίλειο αχρηστεύτηκε και έπαψε να υπάρχει έγινε κι εδώ προσκήνιο, όπως είναι ο κανόνας για τα περισσότερα θέατρα. 

Έχουμε ήδη φτάσει στον προορισμό μας. Πηδάμε με μαεστρία τα συρματοπλέγματα που "προφυλάσσουν" το χώρο του θεάτρου. Με βήμα μεγαλόπρεπο και ανάταση ψυχής ως άλλοι ιερείς του Διός κατευθυνόμαστε προς την πρώτη σειρά καθισμάτων, στο "πρώτο κάθισμα" ή "προεδρεία". Το αποτελούν εννέα λαμπροί λίθινοι καναπέδες, από την εποχή της ακμής, με ερεισίνωτο και ερεισίχειρα μόνο στις άκρες, που είχε κατασκευάσει κάποιος αγωνοθέτης Αντίοχος, όπως μας πληροφορεί η επιγραφή: "…Αντίοχος αγωνοθετήσας ανέθηκε τους θρόνους πάντας και οχετόν". Επιλέγουμε θρόνο. Η μια κάθισε σ΄αυτόν της φυλής των Παρρασίων και η άλλη των Λυκαειτών. Σε κάθε θρόνο αναγραφόταν μπροστά και πίσω από το ερεισίνωτο το όνομα της φυλής στην οποία ανήκε η αντίστοιχη με το θρόνο κερκίδα.

Με το βλέμμα διερευνητικό, χαϊδεύουμε την ορχήστρα. Δεν υπήρχε ίχνος από την αρχαία θυμέλη ούτε τη ρωμαϊκή πλακόστρωση. Πόσα οικήματα άραγε της σύγχρονης πόλης μας θα έχουν εντοιχισμένα κομμάτια αυτού του χαμένου θησαυρού;

Το μαρμάρινο αυλάκι που περιτρέχει την ορχήστρα, διαχωρίζοντάς την από το κοίλο, στέκει όμως εδώ, μαρτυρία άλλης μιας πρωτοπορίας του θεάτρου μας. Σ΄ αυτό το ρείθρο, δωρεά επίσης του Αντίοχου, διοχετευόταν νερό από πηγή που ανάβλυζε στο κοίλο. "Υπάρχει πηγή νερού σ΄ αυτό που ποτέ δε στερεύει", μαρτυρεί στα Αρκαδικά του ο περιηγητής Παυσανίας. Νερό καθαρτήριο ψυχών, σαν το θεατρικό δρώμενο, αλλά και τεχνικό και καλλιτεχνικό μέσο.

Μετέχουμε νοερά σε αρχαία παράσταση: οι μορφές των υποκριτών και των χορευτών καθρεφτίζονται στο νερό προκαλώντας αντανακλάσεις που φωτίζουν στη συνέχεια τα πρόσωπά τους και τη σκηνή, δημιουργώντας έντονους και εναλλασσόμενους χρωματισμούς, υπηρετώντας τις σκηνικές ανάγκες. Από τεχνικής πλευράς βελτιώνεται η ακουστική του χώρου. Σε συνδυασμό με τους μεταλλικούς ή πήλινους κώδωνες (ηχείο), ενισχύεται η ένταση της φωνής ενώ ταυτόχρονα της προσδίδεται χροιά πιο καθαρή, πιο ξηρή, πιο μεταλλική. 

Η δύση βάφει κόκκινο το κοίλο. Είναι λαξευμένο σε φυσικό πευκόφυτο λόφο. Οι μελετητές εικάζουν ότι μερικά μέρη του κοίλου αποτελούνται από τεχνητή συσσώρευση χώματος για την επέκταση των εδωλίων. Δυστυχώς έχουν διασωθεί, εκτός από τις εννέα "προεδρίες", μόνο τμήματα των πρώτων σειρών εδωλίων. Τα κοινά εδώλια, λίθινα κι αυτά, χωρίς ερεισίνωτο έχουν για τα πόδια του θεατή ένα λαξευμένο επίπεδο χαμηλότερο από το προκείμενο εδώλιο. Οι εννέα κερκίδες στις οποίες χωρίζεται το κοίλο είναι μάλλον ευδιάκριτες. Η αναπαράσταση στα ανώτερα μέρη είναι εντελώς υποθετική. ΄Ετσι σύμφωνα με τους αρχαιολόγους δύο διαζώματα το χώριζαν σε τρία μέρη με 20 σειρές εδωλίων στα δύο κατώτερα και 17 στο ανώτερο. Η είσοδος προς το κάτω διάζωμα γινόταν με διαδρόμους κάτω από τα αναλήμματα και προς το πάνω διάζωμα πάνω από τα ίδια αναλήμματα. Από τους αναστηλωμένους αναλημματικούς τοίχους βλέπουμε ότι χρησιμοποιήθηκαν καλοδουλεμένες ορθογώνιες πέτρες σε ισοδομικό χτίσιμο. 

Το δειλινό απλώνεται και η αίσθηση του ανθρώπινου χρόνου μας επαναφέρει στην πραγματικότητα. Απέναντι μας, στον ορίζοντά, απλώνεται το ατμοηλεκτρικό εργοστάσιο της ΔΕΗ. Ξέρουμε πως υπήρξαμε εκλεκτοί ως πνευματικοί κληρονόμοι ενός τέτοιου κληροδοτήματος. Είμαστε όμως και "αρκετοί";

Επιστρέφουμε αμίλητες την ανηφόρα...

Πηγή:http://arcadia.ceid.upatras.gr